Anemia- przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Anemia- przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Anemia- przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Niedokrwistość, czyli anemia może występować w 400 różnych formach. Ich cechą charakterystyczną jest spadek stężenia hemoglobiny, zmniejszenie liczby krwinek czerwonych i obniżenie wskaźnika hematokrytowego.

Aby organizm mógł prawidłowo funkcjonować, krwinki czerwone, czyli erytrocyty, muszą być stale odnawiane. Średni czas ich życia wynosi około 120 dni. Gdy wszystko jest w porządku, istnieje równowaga między ich powstawaniem a niszczeniem. Jeśli jednak ich wytwarzanie zostaje zaburzone, dochodzi do anemii. W rezultacie niedokrwistości komórki i tkanki nie otrzymują dostatecznej ilości tlenu, którego transport odbywa się za pośrednictwem hemoglobiny. Niedotlenienie, jeśli jest znaczne, może prowadzić do wielu schorzeń.
Niedokrwistość częściej dotyka kobiet. Wynika to z fizjologii, czyli z miesiączki oraz trybu życia, np. wiele kobiet nieumiejętnie się odchudza, co zaburza równowagę między odnawianiem się a niszczeniem erytrocytów. U mężczyzn anemia wynika głównie z utajonego krwawienia spowodowanego, np. wrzodami.

Przyczyny niedokrwistości:

Przewlekłe krwawienia wewnętrzne, niszczenie krwinek czerwonych na skutek infekcji czy działania układu odpornościowego, deformacja krwinek czy skutki działania niektórych leków. Czasami anemię można dziedziczyć. Czasami przyczyną niedokrwistości jest także złe odżywianie.

Rodzaje anemii:

1) Niedokrwistość z niedoboru żelaza
Może być skutkiem niewłaściwej diety, choroby przewodu pokarmowego lub utraty krwi. Mniej tego pierwiastka w organizmie mają zwykle kobiety, u których bardzo obfite są miesiączki oraz niektóre kobiety w ciąży i karmiące piersią. Niedobory występują także u osób, którym usunięto część żołądka.
2) Niedokrwistość megaloblastyczna

Charakteryzuje się występowaniem bardzo dużych krwinek czerwonych. Jest spowodowana niedoborem kwasu foliowego lub witaminy B12. Przyczyną niedostatecznej ilości kwasu foliowego jest z kolegi uboga dieta lub upośledzenie jego wchłaniania. Niekorzystny wpływ na wchłanianie kwasu foliowego mają niektóre schorzenia układu pokarmowego, np. choroba Crohna, a także pewne leki i choroba alkoholowa. Niedokrwistość spowodowana niedoborem witaminy B12 może pojawić się u osób poddanych zabiegom chirurgicznym w obrębie przewodu pokarmowego, jednak najczęściej to niedokrwistość Addisona- Biermera, zwana anemią złośliwą. Zaburzenie wchłaniania witaminy B12 pojawia się zwykle wówczas, gdy żołądek nie wytwarza tzw. Czynnika wewnętrznego w soku żołądkowym. Zazwyczaj występuje u osób starszych.

3) Niedokrwistości hemolityczne
W tych schorzeniach następuje nadmierny rozpad i niszczenie krwinek czerwonych. Mogą być one wrodzone lub nabyte. Wrodzone są skutkiem defektu błony komórkowej krwinek czerwonych. Nabyte powstają w wyniku zatruć lekami, związkami chemicznymi, w przebiegu posocznicy, a także pod wpływem skrajnych temperatur. Czasami towarzyszy chorobom z autoagresji.
4) Niedokrwistość sierpowata

To choroba wrodzona, uwarunkowana genetycznie, której charakterystyczną cechą jest sierpowaty kształt krwinek czerwonych. Zdeformowane krwinki zawierają mniej hemoglobiny niż prawidłowe. Mają trudności z przechodzeniem przez bardzo cienkie naczynia krwionośne, co sprzyja ich zaczopowaniu i stwarza zagrożenie dla życia. Niedokrwistość sierpowata występuje głównie u osób pochodzących z rejonu Morza Śródziemnego i Afryki.

5) Niedokrwistość plastyczna

Występuje wówczas. Gdy szpik kostny nie wytwarza wystarczającej liczby krwinek czerwonych, ale także białych i płytkowych. U około połowy chorych nie da się ustalić przyczyny, u pozostałych towarzyszy czasem wadzie wrodzonej lub guzowi grasicy.

Objawy i leczenie
Osłabienie, uczucie zmęczenia, ogólne złe samopoczucie świadczą o łagodnej niedokrwistości. Silne zabarwienie warg, ziemista lub żółtawo zabarwiona skóra, bladość dziąseł, paznokci, spojówek i bruzd na dłoniach to niemal pewne objawy niedokrwistości. Osłabienie, trudności w oddychaniu, omdlenia lub zawroty głowy mogą wskazywać na ciężką anemię. Niedokrwistość leczy się preparatami żelaza.

Początkowo anemia odbija się niekorzystnie jedynie na naszym samopoczuciu i wyglądzie, z czasem jednak zagraża narządom wewnętrznym. Niedokrwistość spowodowana brakiem witaminy B12 objawia się pieczeniem języka, zaburzeniami równowagi, mrowieniem kończyn, splątaniem myśli, depresją lub zanikami pamięci. Na anemię z braku żelaza mogą wskazywać bóle głowy, bezsenność i brak apetytu. Przy niedokrwistości sierpowatej, poza typowymi objawami, prawie zawsze występuje skrócenie oddechu i szybkie bicie serca.

Właściwą diagnozę można postawić na podstawie badań krwi. Ich analiza pozwoli lekarzowi ocenić, czy niedokrwistość jest konsekwencją złego odżywiania, czy też wynika z innych przyczyn. Znaczenie ma również wywiad rodzinny, szczególnie przy niedokrwistości sierpowatej. Potwierdzeniem anemii jest badanie elektroforetyczne hemoglobiny.

W zależności od rodzaju niedokrwistości, lekarz może zlecić zmiany w sposobie odżywiania, stosowanie preparatów witaminowych lub mineralnych albo zawierających żelazo. Większą przyswajalnością cechują się preparaty w formie płynnej, a szczególnie zawierające glukonian.

Jeśli przyczyną anemii są krwawienia wewnętrzne, czasem konieczny jest zabieg chirurgiczny. W leczeniu niektórych rodzajów niedokrwistości stosuje się przetoczenia krwi, a także podaje się hormony pobudzające tworzenie krwinek czerwonych. Jeśli anemia występuje w przebiegu chorób z autoagresją, ratunkiem są steroidy lub leki osłabiające układ odpornościowy. Gdy zaś choroba wynika z niezdolności organizmu do wchłaniania witaminy B12, leczy się ją podawaniem witaminy w postaci zastrzyków.

Przy niedoborze żelaza należy spożywać czerwone mięso, drób, ryby oraz inne produkty pochodzenia zwierzęcego. Znajduje się w nich żelazo tzw. Hemowe, które znacznie łatwiej wchłania się z przewodu pokarmowego. Tzw. Niehemowe, które jest w roślinach, jak: warzywach zielonych, suszonych owocach i orzechach, przenika znacznie trudniej. Aby go nie tracić, najlepiej jeść produkty bogate w witaminę C. Gdy brakuje żelaza, należy unikać dużych ilości herbaty i kawy, bo mogą zakłócać przyswajanie wapnia. Unikać należy cukru, białego pieczywa, wyrobów cukierniczych oraz słodyczy.
Należy uważać na antybiotyki z grupy tetracyklin i związki zobojętniające kwasy. Większe zapotrzebowanie na żelazo mają kobiety miesiączkujące, ciężarne, dzieci poniżej drugiego roku życia, wegetarianie oraz osoby, u których występują krwawienia z powodu hemoroidów czy wrzodów żołądka.

Przy niedoborze kwasu foliowego trzeba jeść dużo cytrusów, grzybów, zielonych warzyw, wątróbki, jajek, produktów mlecznych oraz kiełków pszenicy. Doskonałym źródłem folanów jest dynia. Ponieważ wysoka temperatura oraz światło niszczą kwas, owoce i warzywa powinno się jadać na surowo lub po jak najkrótszej obróbce termicznej.

Witamina B12, która jest niezbędna do powstawania krwinek czerwonych, znajduje się w podrobach, rybach, jajkach, nabiale. Jej niedobory często dotyczą wegetarian, kobiet w ciąży i karmiących piersią, a także alkoholików. Znacznie częściej braki są konsekwencją upośledzenia jej wchłaniania w przewodzie pokarmowym, co przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo. Najczęściej występuje u osób starszych, a także po zabiegach chirurgicznych żołądka lub z zaburzeniami wchłaniania. Do choroby może prowadzić także brak wapnia, witaminy B6 lub żelaza.
Do niedokrwistości przyczynić się może obecność w przewodzie pokarmowym tasiemca. Pasożyt ten pojawia się w organizmie po spożyciu mięsa wołowego z nieznanego źródła. Nierzadko jednak tasiemiec przez długie lata nie daje żadnych objawów. Dlatego co jakiś czas warto zrobić test na obecność pasożytów.

Leczenie niedokrwistości jest długotrwałe. Badanie krwi jest bezpłatne- skierowanie może wydać lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. Częstotliwość zlecanych analiz zawsze zależy od rodzaju schorzenia. Większość leków z żelazem jest refundowana, natomiast za suplementy diety trzeba płacić całą kwotę. Pierwszy lek, który leczy mielofibrozę w Polsce nie jest refundowany. Alternatywą jest transplantacja szpiku, ale ponieważ choroba dotyczy głównie ludzi starszych, transplantacja nie jest dla nich zabiegiem bezpiecznym. Cięższe przypadki niedokrwistości są wskazaniem do leczenia uzdrowiskowego. Pacjentom zaleca się klimat górski, bo tam, gdzie powietrze jest rozrzedzone, krwinki czerwone szybciej się tworzą, ale i nad morzem chorzy z anemią mogą czuć się dobrze. Korzystne efekty przynoszą np. kuracje w Kołobrzegu.